Οι τιμές των κυκλωμάτων μνήμης τροφοδοτούν μια κούρσα τιμών στα ηλεκτρονικά είδη και οι καταναλωτές καλούνται να πληρώσουν την επιτυχία των εταιρειών τεχνητής νοημοσύνης.

Στις 17 Δεκεμβρίου η Dell ανέβασε τις τιμές πώλησης για τα περισσότερα από τα μοντέλα υπολογιστών ευρείας χρήσης που παράγει. Δεν πρόκειται για κάποια φαεινή ιδέα που είχε η εταιρεία, μια μόλις εβδομάδα πριν τα Χριστούγεννα, αλλά για αντίδραση σε μία παρατεταμένη περίοδο αυξημένων τιμών στα ίσως πιο κρίσιμα εξαρτήματα των υπολογιστών και πολλών άλλων συσκευών – των κυκλωμάτων μνήμης.

Η πορεία των τιμών για τα συγκεκριμένα εξαρτήματα ακολούθησε εκείνη άλλων προϊόντων. Υποχώρησαν κατά την περίοδο της πανδημίας, όταν η καταναλωτική δαπάνη περιορίστηκε δραστικά σε πολλές περιοχές του κόσμου. Κόντρα στις αυξήσεις σε άλλα προϊόντα όμως, παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα κατά την περίοδο 2022 – 2023 και από το 2024 κινήθηκε ανοδικά χωρίς διάθεση να σταματήσει το 2025. Το γεγονός ότι αυτή η αύξηση συνέπεσε με την αυξανόμενη δημοτικότητα της τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι τυχαία. Τα γλωσσικά μοντέλα εταιρειών όπως η OpenAI, η Google και η Anthropic, προκάλεσαν αύξηση της ζήτησης για data centers που με τη σειρά τους προκάλεσαν αύξηση της ζήτησης κυρίως σε δύο πράγματα, την ενέργεια και τα κυκλώματα μνήμης.

Για να δούμε την έκταση του προβλήματος, δίνουμε για λίγο τον λόγο στην Acer, μία από τις πιο γνωστές εταιρείες κατασκευής υπολογιστών, για τα αίτια των αυξήσεων. «Οι τιμές ανέβηκαν κατακόρυφα το 2025, επειδή η ζήτηση για προηγμένη μνήμη αυξήθηκε πολύ πιο γρήγορα από ό,τι μπορεί να ανταποκριθεί η προσφορά. Σύμφωνα με την TrendForce οι τιμές για μονάδες DDR5 έχουν αυξηθεί κατά 120 – 200% σε σύγκριση με τις αρχές του 2025, ενώ οι δείκτες τιμών DRAM έχουν αυξηθεί κατά σχεδόν 50% από την αρχή του έτους. Ορισμένες συμβολαιακές τιμές για τσιπ μνήμης αυξήθηκαν κατά 30-60% μέσα σε λίγους μόνο μήνες,» γράφει η εταιρεία στο blog της σε μια προσπάθεια να εξηγήσει τα αίτια των αυξημένων τιμών.

Οι λόγοι, προσθέτει, είναι αρκετοί με σημαντικότερο τον ρόλο που παίζουν οι υποδομές για τις υπηρεσίες τεχνητής νοημοσύνης. Τα data centers που τις εξυπηρετούν χρειάζονται κυκλώματα μνήμης που είναι γνωστά στην αγορά ως μνήμες μεγάλου εύρους ζώνης (high bandwidth memory, εν συντομία ΗΒΜ). Τα συγκεκριμένα κυκλώματα χρησιμοποιούν τα ίδια δομικά υλικά που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή των κυκλωμάτων μνήμης DDR4 και DDR5, αλλά είναι ακριβότερα από αυτά. Όπως θα περίμενε κανείς, οι κατασκευαστές των κυκλωμάτων έστρεψαν τις μονάδες τους στην παραγωγή ΗΒΜ με αποτέλεσμα να διαπιστώνονται μεγάλες ελλείψεις σε μνήμες DDR4 και DDR5, οι οποίες χρησιμοποιούνται σε μια μεγάλη γκάμα συσκευών. Επιτραπέζιοι και φορητοί υπολογιστές, servers, τηλεοράσεις, routers, παιχνιδομηχανές, αυτοκίνητα, βιομηχανικά συστήματα χρησιμοποιούν DDR4 ή DDR5. Οι ελλείψεις στα εν λόγω κυκλώματα ανεβάζουν τις τιμές των νέων συσκευών αλλά κάνουν και την αναβάθμιση των συσκευών πολύ πιο δαπανηρή υπόθεση σε σχέση με το παρελθόν.

Στην όξυνση του προβλήματος συνεισφέρει η σταδιακή απόσυρση των κυκλωμάτων DDR4, αλλά και η εξέλιξη του λογισμικού που, παραδοσιακά, αποτελεί ενισχυτικό παράγοντα για τη ζήτηση. Ο κύκλος πηγαίνει περίπου ως εξής: Ένα νέος υπολογιστής με επεξεργαστή και κυκλώματα νέας γενιάς μπορεί να αντεπεξέλθει με ευκολία στις ανάγκες των εφαρμογών που υπάρχουν κατά το λανσάρισμά του.

Όμως οι εφαρμογές που αναπτύσσονται μετά το λανσάρισμα γίνονται σταδιακά όλο και πιο απαιτητικές, με αποτέλεσμα ο εξοπλισμός (μνήμες, επεξεργαστής κ.τ.λ.) κάποια στιγμή να φτάνει στα όρια των δυνατοτήτων του. Όλοι έχουμε δει τα παιχνίδια να γίνονται πιο απαιτητικά, τις εφαρμογές παραγωγικότητας να γίνονται πιο απαιτητικές, ακόμα και τους browsers να ζητούν περισσότερα από το μηχάνημα.

Σε αυτό το σημείο υπάρχουν δύο εναλλακτικές, είτε αγορά νέου υπολογιστή είτε αναβάθμιση του υπάρχοντος. Τόσο στη μία όσο και στην άλλη περίπτωση, χρειάζεται περισσότερη ή και ταχύτερη μνήμη, οπότε πάλι αναζητούμε νέα κυκλώματα.

Τιμές τρεις φορές επάνω μέσα σε 12 μήνες

Με δεδομένα τα ζητήματα προσφοράς εξαιτίας της ακόρεστης πείνας των εταιρειών τεχνητής νοημοσύνης για κυκλώματα ΗΒΜ, το πρόβλημα εντείνεται.

Τόσο πολύ που δεν χρειάζεται παρά να κοιτάξεις τις «βιτρίνες» των ηλεκτρονικών καταστημάτων. Χρησιμοποιήσαμε τη λειτουργία ιστορικού τιμής της Skroutz για διάφορα κυκλώματα μνήμης που διατίθενται στην ελληνική αγορά και τα αποτελέσματα είναι αποκαλυπτικά.

Ξεκινάμε από την DDR4 16GB RAM με 2x8GB Modules της Kingston που θα τη βρείτε στα 120 ευρώ από 39 ευρώ στην αρχή του έτους. Στο διάστημα που μεσολάβησε, η τιμή τριπλασιάστηκε.

Συνεχίζουμε με την DDR5 16GB της ίδιας εταιρείας, που από 54 ευρώ σχεδόν τετραπλασίασε την τιμή της και έφτασε τα 210 ευρώ.  Ομοίως μια DDR5 της Kingston των 32 GB για φορητούς υπολογιστές, ήταν διαθέσιμη στις αρχές του 2025 στα 126 ευρώ και έφτασε να πωλείται έναντι 360 ευρώ, σχεδόν σε τριπλάσια τιμή.

Σχετικά μικρότερη είναι η μεταβολή της DDR4  των 32 GB της Samsung, που από 294 ευρώ ανέβηκε στα 380 ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 30%. Το γεγονός ότι η συγκεκριμένη μνήμη προορίζεται για χρήση σε servers ίσως να δικαιολογεί τη μικρότερη μεταβολή σε σχέση με άλλα ομοειδή προϊόντα λόγω σχετικά περιορισμένης ζήτησης.

H Aegis DDR4 16GB της G.Skill πωλείται σήμερα έναντι 115 ευρώ, όταν στην αρχή του έτους τη βρίσκατε στα 37 ευρώ. Τριπλασιασμός της τιμής σε διάστημα 12 μηνών.

Σημειωτέον ότι οι ανωτέρω τιμές είναι ενδεικτικές, καθώς σε πολλές περιπτώσεις μοντέλων οι διακυμάνσεις είναι σημαντικές. Για παράδειγμα, ένα ζευγάρι DDR5 με συνολική χωρητικότητα 64 GB διατίθεται με τιμή λιανικής που ανάλογα το κατάστημα ξεκινάει από τα 1.110 ευρώ και φτάνει ως τα 1.600 ευρώ.

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις, η ζήτηση από τις εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης για περισσότερα data centers άρα και περισσότερα κυκλώματα μνήμης θα παραμείνει (τουλάχιστον) αμετάβλητη το 2026. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές υπολογιστών και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα ως αποτέλεσμα των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα και στην επιμονή των κατασκευαστών να παράγουν τα πιο αποδοτικά για τον ισολογισμό τους κυκλώματα ΗΒΜ.

Όσοι προγραμματίζουν αγορές υπολογιστών μπορούν να ελπίζουν σε ένα θαύμα ή σε μια ριζική αναθεώρηση των σχεδίων των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην τεχνητή νοημοσύνη.

Εναλλακτικά, μπορούν βέβαια να αναβάλουν τις αγορές τους για μια άλλη στιγμή, όταν οι τιμές θα έχουν επιστρέψει σε πιο λογικά επίπεδα. Το πότε θα συμβεί αυτό παραμένει, βεβαίως, άγνωστο…