25 ερωτήσεις και απαντήσεις για το ψηφιακό ευρώ, τι έρχεται να προσφέρει σε πολίτες και επιχειρήσεις, αλλά και στην Ευρώπη συνολικά.
Πριν λίγες ημέρες η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε ότι η ιδέα της δημιουργίας του ψηφιακού ευρώ προχωράει στην προπαρασκευαστική της φάση. Μια ιδέα που ξεκίνησε το 2020 και αποτελούσε ένα είδος απάντησης της Ευρωζώνης στα σχέδια άλλων κρατών και κεντρικών τραπεζών να δημιουργήσουν το δικό τους ψηφιακό νόμισμα, καθώς οι ηλεκτρονικές πληρωμές δεσπόζουν πλέον στον τρόπο με τον οποίο οι χρήστες (ιδιαίτερα η νέα γενιά) δαπανούν χρήμα.
Ποια είναι όμως τα σχέδια της ΕΚΤ για το ψηφιακό ευρώ και τι έρχεται να προσφέρει στους πολίτες και τις επιχειρήσεις; Θέλοντας να λύσει αρκετές από τις απορίες που έχουμε όλοι μας η ΕΚΤ δημοσίευσε μια λίστα 25 δυνητικών ερωτήσεων, παραθέτοντας και τις απαντήσεις. Μια καλή βάση για να κατανοήσουμε τις βάσεις πάνω στις οποίες χτίζεται η ιδέα της της δημιουργίας του.
Γιατί η Ευρώπη θα χρειαζόταν ένα ψηφιακό ευρώ;
Ως απόρροια του ψηφιακού μετασχηματισμού, ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιούμε πληρωμές αλλάζει. Η χρήση μετρητών για τη διενέργεια πληρωμών μειώνεται και η πανδημία του κορωνοϊού έχει επιταχύνει τη στροφή προς τις ηλεκτρονικές αγορές και τις ψηφιακές πληρωμές. Το ψηφιακό ευρώ θα ήταν η ηλεκτρονική μορφή μετρητών για τον ψηφιοποιημένο κόσμο. Θα έδινε στους καταναλωτές τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν χρήμα κεντρικής τράπεζας σε ψηφιακή μορφή, συμπληρώνοντας τη λειτουργία των τραπεζογραμματίων και των κερμάτων.
Το ψηφιακό ευρώ θα διευκόλυνε τη ζωή των ανθρώπων παρέχοντας κάτι το οποίο δεν υπάρχει σήμερα: ένα ψηφιακό μέσο πληρωμής που είναι καθολικά αποδεκτό σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, για πληρωμές σε καταστήματα, ηλεκτρονικές πληρωμές ή πληρωμές πρόσωπο με πρόσωπο. Όπως τα μετρητά, το ψηφιακό ευρώ θα ήταν μηδενικού κινδύνου, ευρέως προσβάσιμο, εύχρηστο και χωρίς χρέωση για βασική χρήση.
Επιπλέον, ένα ψηφιακό ευρώ θα ενίσχυε τη στρατηγική αυτονομία και τη νομισματική κυριαρχία της ζώνης του ευρώ στηρίζοντας την αποδοτικότητα του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος πληρωμών στο σύνολό του, προωθώντας την καινοτομία και αυξάνοντας την ανθεκτικότητά του σε πιθανές κυβερνοεπιθέσεις ή τεχνικές διαταράξεις, όπως διακοπές ρεύματος.
Πώς θα μπορούσε το ψηφιακό ευρώ να συμβάλει στη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης;
Το ψηφιακό ευρώ θα προσέφερε μια πανευρωπαϊκή λύση πληρωμών, η οποία θα ήταν διαθέσιμη σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, υπό ευρωπαϊκή διακυβέρνηση. Ως εκ τούτου, θα συνέβαλε στη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από ιδιωτικούς, μη ευρωπαϊκούς παρόχους πληρωμών, λειτουργώντας παράλληλα ως αντίβαρο στην κυριαρχία τους στην αγορά. Με τη σειρά του, το ψηφιακό ευρώ θα καθιστούσε το ευρωπαϊκό τοπίο πληρωμών πιο ανταγωνιστικό και καινοτόμο μέσω μιας πλατφόρμας που θα διευκολύνει τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών να προσφέρουν τις δικές τους πανευρωπαϊκές λύσεις.
Συνολικά, ένα επιτυχημένο ψηφιακό ευρώ θα μετέτρεπε την Ευρώπη σε παγκόσμιο πρωτοπόρο στον ψηφιακό χρηματοοικονομικό τομέα και στα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών.
Θα αντικαθιστούσε το ψηφιακό ευρώ τα μετρητά;
Όχι, το ψηφιακό ευρώ θα συμπλήρωνε τη λειτουργία των μετρητών και δεν θα τα αντικαθιστούσε. Θα ήταν διαθέσιμο παράλληλα με τα μετρητά ως απάντηση στην ολοένα μεγαλύτερη προτίμηση των πολιτών να κάνουν τις πληρωμές τους ψηφιακά, γρήγορα και με ασφάλεια. Τα μετρητά θα εξακολουθούσαν να είναι διαθέσιμα στη ζώνη του ευρώ, όπως και τα άλλα ιδιωτικά ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος.
Θα αποτελούσε το ψηφιακό ευρώ ένα εναλλακτικό νόμισμα εντός του Ευρωσυστήματος;
Όχι, το ψηφιακό ευρώ θα αποτελούσε έναν ακόμη τρόπο για τη διενέργεια πληρωμών χρησιμοποιώντας το ευρώ, το ενιαίο μας νόμισμα, στην Ευρώπη. Θα ήταν μετατρέψιμο σε τραπεζογραμμάτια σε βάση ένα προς ένα. Το ψηφιακό ευρώ θα ανταποκρινόταν στην αυξανόμενη προτίμηση των πολιτών και των επιχειρήσεων να διενεργούν ψηφιακές πληρωμές.
Ποια είναι η κατάσταση του έργου για το ψηφιακό ευρώ σήμερα;
Κατόπιν φάσης διερεύνησης που διήρκεσε δύο χρόνια, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε να προχωρήσει σε προπαρασκευαστική φάση, η οποία θα ξεκινήσει την 1η Νοεμβρίου 2023.
Η προπαρασκευαστική φάση θα περιλαμβάνει δύο στάδια: Το πρώτο στάδιο θα ξεκινήσει την 1η Νοεμβρίου 2023 και θα διαρκέσει δύο έτη. Με βάση τα αποτελέσματα του πρώτου σταδίου και τις εξελίξεις στη νομοθετική διαδικασία, το Διοικητικό Συμβούλιο στη συνέχεια θα αποφασίσει αν θα προχωρήσει σε δεύτερο στάδιο και θα καθορίσει το πεδίο εφαρμογής και τη διάρκειά του.
Σκοπός ολόκληρης της φάσης είναι η περαιτέρω ανάπτυξη και δοκιμή του ψηφιακού ευρώ, σύμφωνα με τις επιλογές σχεδιασμού και τις τεχνικές απαιτήσεις που καθορίστηκαν κατά τη φάση διερεύνησης.
Η προπαρασκευαστική φάση θα επιτρέψει τη διεξαγωγή εκτενών αναλύσεων, ελέγχων, δοκιμών και διαβουλεύσεων με τους ενδιαφερόμενους φορείς, διασφαλίζοντας ότι το ψηφιακό ευρώ πληροί τα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας, ασφάλειας και χρηστικότητας.
Η έναρξη της προπαρασκευαστικής φάσης αποτελεί σημαντικό βήμα, αλλά δεν προδικάζει οποιαδήποτε απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου σχετικά με την έκδοση ψηφιακού ευρώ. Η απόφαση αυτή μπορεί να εξεταστεί μόνο μετά την έκδοση της σχετικής νομοθεσίας.
Ποια είναι η συμμετοχή των Ευρωπαίων νομοθετών στη διαδικασία;
Στις 28 Ιουνίου 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε σχέδιο νομοθετικής πρότασης για την πιθανή έκδοση ψηφιακού ευρώ. Σκοπός της νομοθεσίας είναι να διασφαλίσει ότι τυχόν μελλοντικό ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να δώσει στους πολίτες και τις επιχειρήσεις μια πρόσθετη επιλογή να πληρώνουν ψηφιακά χρησιμοποιώντας μια ευρέως αποδεκτή, φθηνή, ασφαλή και ανθεκτική μορφή δημόσιου χρήματος οπουδήποτε στη ζώνη του ευρώ.
Οι δύο διαδικασίες –νομοθεσία και σχεδιασμός του ψηφιακού ευρώ– θα εξελιχθούν παράλληλα, ώστε το Ευρωσύστημα να είναι σε θέση να εκδώσει άμεσα ψηφιακό ευρώ, εάν και όποτε κριθεί αναγκαία η απόφαση μόλις εγκριθεί το νομοθετικό πλαίσιο για το ψηφιακό ευρώ.
Το Ευρωσύστημα θα εξετάσει το ενδεχόμενο τυχόν απαραίτητων προσαρμογών στον σχεδιασμό του ψηφιακού ευρώ που μπορεί να προκύψουν από τις νομοθετικές διαβουλεύσεις. Η ΕΚΤ είναι επίσης έτοιμη να παράσχει υποστήριξη και τεχνικές πληροφορίες στη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας, όπως απαιτείται.
Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ θα αποφασίσει αν θα εκδώσει ψηφιακό ευρώ μόνο μετά την έκδοση της νομοθετικής πράξης.
Ποιος συμμετέχει στο έργο για το ψηφιακό ευρώ;
Το Ευρωσύστημα –η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ– πρέπει να διασφαλίζει ότι το ψηφιακό ευρώ καλύπτει τις ανάγκες των χρηστών. Για τον λόγο αυτό, το Ευρωσύστημα συνεργάζεται στενά και είναι σε τακτική επαφή με τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής, τους νομοθέτες, τους συμμετέχοντες στην αγορά και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Οι ομάδες ειδικού σκοπού, που επιτρέπουν να ακουστούν οι απόψεις και οι προτιμήσεις των πολιτών, είναι επίσης ανεκτίμητες.
Οι επαφές αυτές πραγματοποιούνται σε διάφορα πλαίσια όπως στο Συμβούλιο Πληρωμών Λιανικής σε Ευρώ, ένα φόρουμ υπό την προεδρία της ΕΚΤ στο οποίο συγκεντρώνονται όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς της αγοράς πληρωμών ή στη συμβουλευτική ομάδα για ζητήματα της αγοράς, στην οποία συμμετέχουν εμπειρογνώμονες που παρέχουν στοιχεία για τον σχεδιασμό και τη διανομή του ψηφιακού ευρώ κατά τη φάση διερεύνησης.
Επιπλέον, η ΕΚΤ συμμετέχει τακτικά στις συνεδριάσεις της Ευρωομάδας με τους υπουργούς οικονομικών των χωρών της ζώνης του ευρώ και παρίσταται σε τακτική βάση ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να παρουσιάσει τις τελευταίες ενημερώσεις του έργου στους ευρωπαϊκούς φορείς χάραξης πολιτικής. Διοργανώνει επίσης σεμινάρια με ευρωπαϊκές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών για να ακούσει τις απόψεις τους.
Ποιος θα μπορούσε να χρησιμοποιεί το ψηφιακό ευρώ;
Όπως αναφέρεται στη νομοθετική πρόταση που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ένα ψηφιακό ευρώ θα ήταν διαθέσιμο σε πρόσωπα, επιχειρήσεις και δημόσιους φορείς που διαμένουν ή είναι εγκατεστημένοι σε κράτος μέλος της ζώνης του ευρώ σε προσωρινή ή μόνιμη βάση.
Πρόσωπα που ταξιδεύουν στη ζώνη του ευρώ για προσωπικούς ή επαγγελματικούς λόγους, ή τα οποία διέμεναν ή ήταν εγκατεστημένα σε χώρα της ζώνης του ευρώ στο παρελθόν, μπορεί επίσης να έχουν πρόσβαση στο ψηφιακό ευρώ.
Επιπλέον, πρόσωπα, επιχειρήσεις και δημόσιοι φορείς που διαμένουν ή είναι εγκατεστημένοι εκτός της ζώνης του ευρώ μπορεί να έχουν πρόσβαση στο ψηφιακό ευρώ ανοίγοντας λογαριασμούς σε ψηφιακό ευρώ σε παρόχους υπηρεσιών πληρωμών που είναι εγκατεστημένοι ή δραστηριοποιούνται σε χώρα μέλος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου ή σε τρίτη χώρα, με την επιφύλαξη προηγούμενης συμφωνίας μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών ή/και ρυθμίσεων που συνάπτονται μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των εθνικών κεντρικών τραπεζών σε κράτη μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ και σε τρίτες χώρες.
Γιατί οι πολίτες θα προτιμούσαν να χρησιμοποιούν το ψηφιακό ευρώ;
Το ψηφιακό ευρώ θα ήταν μια λύση πληρωμών για κάθε περίπτωση, που θα μπορούσε να χρησιμοποιείται οποτεδήποτε και οπουδήποτε στη ζώνη του ευρώ. Θα ήταν ένα καθολικά αποδεκτό ψηφιακό μέσο πληρωμής το οποίο οι καταναλωτές θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν χωρίς χρέωση σε καταστήματα, ηλεκτρονικές πληρωμές ή πληρωμές πρόσωπο με πρόσωπο. Θα παρείχε στους πολίτες τη δυνατότητα να πληρώνουν ψηφιακά, εξακολουθώντας να χρησιμοποιούν ένα δημόσιο μέσο πληρωμής. Και θα ήταν διαθέσιμο τόσο διαδικτυακά (online) όσο και εκτός σύνδεσης (offline).
Το ψηφιακό ευρώ θα διατηρούσε χαρακτηριστικά παρόμοια με εκείνα των μετρητών. Θα παρείχε τον υψηλότερο βαθμό προστασίας της ιδιωτικής ζωής στις ψηφιακές πληρωμές: το Ευρωσύστημα δεν θα είχε πρόσβαση ούτε θα αποθήκευε τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των χρηστών. Οι επιλογές για υψηλότερο βαθμό προστασίας της ιδιωτικής ζωής θα ίσχυαν ιδίως για τις πληρωμές σε ψηφιακό ευρώ που δεν θα γίνονταν σε απευθείας ηλεκτρονική σύνδεση, οι λεπτομέρειες των οποίων θα ήταν γνωστές μόνο στον πληρωτή και τον δικαιούχο της πληρωμής.
Το ψηφιακό ευρώ θα ήταν ασφαλές και εύχρηστο και θα επιδίωκε επίσης να προωθήσει την ψηφιακή χρηματοπιστωτική ενσωμάτωση διασφαλίζοντας ότι κανείς δεν μένει στο περιθώριο. Θα εξυπηρετούσε τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία και εκείνων που δεν έχουν πρόσβαση σε τραπεζικό λογαριασμό ή δεν διαθέτουν ψηφιακές ή χρηματοοικονομικές δεξιότητες.
Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και να είναι προσβάσιμο σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, το σχέδιο νομοθετικής πρότασης που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει υποχρεωτική αποδοχή από τους εμπόρους και υποχρεωτική διανομή από τους εποπτευόμενους ενδιάμεσους φορείς στους πελάτες τους.
Τι αξία θα μπορούσε να αποφέρει στους εμπόρους το ψηφιακό ευρώ;
Το ψηφιακό ευρώ θα ήταν μια πραγματικά πανευρωπαϊκή λύση, αποδεκτή σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Θα αποτελούσε μια ευκολότερη και φθηνότερη εναλλακτική σε σχέση με το τοπίο πληρωμών που είναι επί του παρόντος κατακερματισμένο και στο οποίο δραστηριοποιούνται οι έμποροι. Χάρη στο ψηφιακό ευρώ οι έμποροι θα ήταν σε ισχυρότερη θέση να διαπραγματεύονται όρους με τους παρόχους λύσεων πληρωμών και, ως εκ τούτου, να μειώνουν το δικό τους κόστος. Αυτό το χαμηλότερο κόστος θα μπορούσε στη συνέχεια να μετακυλίεται στους πελάτες.
Χάρη στο ψηφιακό ευρώ, οι έμποροι θα μπορούσαν να ωφεληθούν επίσης από υψηλότερες τιμές μετατροπής. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τις ηλεκτρονικές αγορές, καθώς οι πελάτες είναι λιγότερο πιθανό να απορρίψουν μια αγορά εάν είναι εξοικειωμένοι με το μέσο πληρωμής. Επιπλέον, το ψηφιακό ευρώ θα επέτρεπε στους εμπόρους να λαμβάνουν άμεσες πληρωμές χωρίς πρόσθετο κόστος.
Τι αξία θα απέφερε το ψηφιακό ευρώ στους ενδιάμεσους φορείς;
Οι εποπτευόμενοι ενδιάμεσοι φορείς, όπως οι τράπεζες, θα διαδραμάτιζαν βασικό ρόλο στη διανομή του ψηφιακού ευρώ. Θα ενεργούσαν ως το βασικό σημείο επαφής για τους ιδιώτες, τους εμπόρους και τις επιχειρήσεις για όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με το ψηφιακό ευρώ και θα παρείχαν όλες τις υπηρεσίες τελικού χρήστη.
Το ψηφιακό ευρώ θα επέτρεπε στους ενδιάμεσους φορείς να έχουν άμεση εμβέλεια σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, σε αντίθεση με τις περισσότερες ιδιωτικές καινοτομίες, οι οποίες τείνουν να επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες εγχώριες αγορές. Ως εκ τούτου, το ψηφιακό ευρώ θα χρησίμευε ως πλατφόρμα για τους ενδιάμεσους φορείς με σκοπό την περαιτέρω προώθηση της καινοτομίας και του ανταγωνισμού στις αναπτυσσόμενες αγορές ηλεκτρονικού εμπορίου και ψηφιακών πληρωμών σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ.
Θα προσέφερε επίσης πρόσθετες επιχειρηματικές ευκαιρίες στους ενδιάμεσους φορείς. Για παράδειγμα, όπως προτείνει το Ευρωσύστημα, εάν οι έμποροι εκτός της ζώνης του ευρώ θα ήθελαν να διενεργούν συναλλαγές σε ψηφιακό ευρώ, θα έπρεπε να τηρούν λογαριασμό σε πάροχο υπηρεσιών πληρωμών από τη ζώνη του ευρώ.
Επιπλέον, το μοντέλο αποζημίωσης του ψηφιακού ευρώ, όπως προβλέπεται επί του παρόντος στο σχέδιο νομοθετικής πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρέχει στους ενδιάμεσους φορείς οικονομικά κίνητρα συγκρίσιμα με άλλα ψηφιακά μέσα πληρωμής. Από αυτή την άποψη, το ψηφιακό ευρώ ανοίγει επίσης την πόρτα στους ενδιάμεσους φορείς να επενδύουν σε πρόσθετες υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας για τους πελάτες τους.
Θα έπρεπε οι πολίτες να πληρώνουν για να χρησιμοποιούν το ψηφιακό ευρώ;
Το ψηφιακό ευρώ θα ήταν δημόσιο αγαθό. Ως εκ τούτου, θα ήταν δωρεάν για βασική χρήση.
Ωστόσο, οι εποπτευόμενοι ενδιάμεσοι φορείς, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν τις βασικές λειτουργίες του ψηφιακού ευρώ ως βάση για να αναπτύξουν περαιτέρω τις δικές τους πλατφόρμες και λύσεις. Αυτοί οι ενδιάμεσοι φορείς θα μπορούσαν ενδεχομένως να συνεχίσουν να προσφέρουν στους πελάτες τους άλλες υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας με ορισμένο κόστος.
Πώς θα λειτουργούσε το ψηφιακό ευρώ;
Το ψηφιακό ευρώ θα επέτρεπε τη διενέργεια ασφαλών άμεσων πληρωμών σε φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήματα και μεταξύ ιδιωτών, ανεξάρτητα από τη χώρα της ζώνης του ευρώ στην οποία βρίσκονται ή από τον πάροχο υπηρεσιών πληρωμών με τον οποίο έχουν λογαριασμό. Η ΕΚΤ διερευνά επί του παρόντος πώς θα μπορούσε αυτό να λειτουργήσει στην πράξη.
Για παράδειγμα, το Ευρωσύστημα θα μπορούσε να αναπτύξει μια ειδική εφαρμογή για το ψηφιακό ευρώ στην οποία όλοι θα είχαν ισότιμη πρόσβαση. Εναλλακτικά, οι ενδιάμεσοι φορείς, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, θα ενσωμάτωναν τις υπηρεσίες σε ψηφιακό ευρώ στις υφιστάμενες εφαρμογές τους, με τις οποίες οι πελάτες τους είναι ήδη εξοικειωμένοι. Σε κάθε περίπτωση, όσοι δεν έχουν πρόσβαση σε τραπεζικό λογαριασμό ή ψηφιακές συσκευές θα μπορούσαν επίσης να πληρώνουν με ψηφιακό ευρώ χρησιμοποιώντας φυσική κάρτα που παρέχεται από δημόσιους ενδιάμεσους φορείς, όπως τα ταχυδρομεία.
Το ψηφιακό ευρώ θα προσέφερε τόσο διαδικτυακές λειτουργίες (online) όσο και λειτουργίες εκτός σύνδεσης (offline), προλαμβάνοντας καταστάσεις περιορισμένης συνδεσιμότητας. Όταν οι πληρωμές σε ψηφιακό ευρώ πραγματοποιούνται εκτός σύνδεσης (offline), τα στοιχεία πληρωμής θα είναι γνωστά μόνο στον πληρωτή και τον δικαιούχο πληρωμής, παρέχοντας τον υψηλότερο δυνατό βαθμό προστασίας της ιδιωτικής ζωής.
Πόσο θα προστάτευε την ιδιωτική ζωή το ψηφιακό ευρώ;
Η προστασία της ιδιωτικής ζωής είναι ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά σχεδιασμού του ψηφιακού ευρώ. Το Ευρωσύστημα δεν έχει κανένα εμπορικό συμφέρον για τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των πολιτών που αφορούν πληρωμές ή για την κοινοποίηση τους σε τρίτους. Έτσι, το Ευρωσύστημα δεν θα είχε πρόσβαση στα ιδιωτικά στοιχεία των χρηστών ή να τα αποθηκεύει.
Το ψηφιακό ευρώ θα έδινε στους πολίτες τη δυνατότητα να κάνουν πληρωμές χωρίς να κοινοποιούν τα δεδομένα τους σε τρίτους, πέραν όσων απαιτούνται για την πρόληψη παράνομων δραστηριοτήτων, σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς.
Επιπλέον, η εκτός σύνδεσης (offline) λειτουργία του ψηφιακού ευρώ θα παρείχε ακόμη υψηλότερο βαθμό προστασίας της ιδιωτικής ζωής, δεδομένου ότι τα στοιχεία πληρωμής θα ήταν γνωστά μόνο στον πληρωτή και τον δικαιούχο.
Πώς θα διασφάλιζε η ΕΚΤ ότι το ψηφιακό ευρώ θα είναι ανοιχτό σε όλους;
Το ψηφιακό ευρώ θα ήταν δημόσιο αγαθό, όπως είναι σήμερα τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα, αλλά σε ψηφιακή μορφή.
Θα ήταν χωρίς χρέωση για βασική χρήση, μέσω μιας εφαρμογής για κινητές συσκευές ή μιας φυσικής κάρτας. Το ψηφιακό ευρώ θα λειτουργούσε επίσης εκτός σύνδεσης (offline), σε περίπτωση που οι χρήστες έχουν περιορισμένη συνδεσιμότητα.
Το σχέδιο νομοθετικής ρύθμισης που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ορίζει ότι τα πιστωτικά ιδρύματα που διανέμουν ψηφιακό ευρώ θα υποχρεούνται να παρέχουν βασικές υπηρεσίες πληρωμών σε ψηφιακό ευρώ όταν το ζητήσουν οι πελάτες τους.
Επιπλέον, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι όλοι –συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, με λειτουργικούς περιορισμούς ή με περιορισμένες ψηφιακές δεξιότητες, καθώς και οι ηλικιωμένοι– μπορούν να πληρώνουν με ψηφιακό ευρώ, θα προσδιορίζονται δημόσιοι φορείς, όπως τα ταχυδρομεία, σε κάθε χώρα της ζώνης του ευρώ. Αυτοί οι φορείς θα παρείχαν στα άτομα που είναι ευάλωτα στον ψηφιακό χρηματοοικονομικό αποκλεισμό δωρεάν στήριξη και πρόσβαση σε υπηρεσίες σχετικά με το ψηφιακό ευρώ, όπως κατ’ ιδίαν στήριξη και ειδική συνδρομή κατά το άνοιγμα λογαριασμού σε ψηφιακό ευρώ και χρήση όλων των βασικών υπηρεσιών σε ψηφιακό ευρώ. Η δωρεάν πρόσβαση στις βασικές υπηρεσίες του ψηφιακού ευρώ θα μπορούσαν να παρέχονται επίσης σε άτομα χωρίς τραπεζικό λογαριασμό.
Επιπλέον, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ενσωμάτωση ευάλωτων ομάδων, όπως άτομα χωρίς σταθερή διεύθυνση, αιτούντες άσυλο ή δικαιούχοι διεθνούς προστασίας.
Το ψηφιακό ευρώ θα σχεδιαζόταν κατά τρόπο ώστε να καλύπτει τις ανάγκες όλων, χωρίς να αφήνει κανέναν στο περιθώριο.
Θα ήταν το ψηφιακό ευρώ προγραμματιζόμενο χρήμα;
Το ψηφιακό ευρώ δεν θα μπορούσε να είναι ποτέ προγραμματιζόμενο χρήμα.
Το προγραμματιζόμενο χρήμα είναι μια ψηφιακή μορφή χρήματος που χρησιμοποιείται για προκαθορισμένο σκοπό, όπως μια δωροεπιταγή, με περιορισμούς ως προς τον τόπο και τον χρόνο χρήσης του ή ως προς τους χρήστες του.
Όπως προβλέπεται επίσης στη νομοθετική πρόταση για το ψηφιακό ευρώ που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ψηφιακό ευρώ δεν θα ήταν προγραμματιζόμενο χρήμα, αλλά θα μπορούσε να διευκολύνει τις αυτοματοποιημένες πληρωμές εφόσον οι χρήστες επιθυμούν να αξιοποιήσουν αυτήν τη λειτουργία. Για παράδειγμα, ένας χρήστης θα μπορούσε να αποφασίσει να δημιουργήσει μια αυτόματη μηνιαία πληρωμή για να μεταφέρει άμεσα ψηφιακά ευρώ σε μέλη της οικογένειας ή φίλους.
Θα αποζημιώνονταν οι ενδιάμεσοι φορείς για τη διανομή του ψηφιακού ευρώ;
Το Ευρωσύστημα προτείνει ένα μοντέλο αποζημίωσης που θα δημιουργούσε εύλογα οικονομικά κίνητρα για τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών, όπως οι τράπεζες, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το λειτουργικό κόστος διανομής του ψηφιακού ευρώ.
Όπως συμβαίνει σήμερα με άλλα συστήματα πληρωμών, οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών που θα διανέμουν το ψηφιακό ευρώ θα χρέωναν τους εμπόρους για αυτές τις υπηρεσίες. Ο καθορισμός των τιμών για τους εμπόρους και τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών θα υπόκειντο σε ανώτατο όριο, όπως προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη νομοθετική πρόταση για το ψηφιακό ευρώ.
Όπως και με την παραγωγή και την έκδοση τραπεζογραμματίων, το Ευρωσύστημα θα αναλάμβανε το κόστος δημιουργίας ενός συστήματος και μιας υποδομής για το ψηφιακό ευρώ. Επιπλέον, το Ευρωσύστημα θα επιδίωκε να ελαχιστοποιήσει το πρόσθετο επενδυτικό κόστος για τους ενδιάμεσους φορείς με την όσο το δυνατόν πιο εκτεταμένη επαναχρησιμοποίηση των υφιστάμενων υποδομών.
Θα αποτελούσε το ψηφιακό ευρώ απειλή για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα με την αποδιαμεσολάβηση των τραπεζών;
Το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα –στο κέντρο του οποίου βρίσκεται το τραπεζικό σύστημα– λειτουργεί ομαλά και το Ευρωσύστημα επιθυμεί να διατηρήσει τον βασικό ρόλο των τραπεζών στη διασφάλιση της αποτελεσματικής παροχής πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία.
Η ΕΚΤ θα ελαχιστοποιήσει τυχόν απειλές που μπορεί να δημιουργήσει το ψηφιακό ευρώ για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ως εκ τούτου, η ποσότητα ψηφιακού ευρώ που μπορούν να διακρατούν οι χρήστες στους λογαριασμούς τους θα περιορίζεται για την αποτροπή εκροών τραπεζικών καταθέσεων, ακόμη και σε περιόδους κρίσης.
Πώς θα διασφάλιζε η ΕΚΤ ότι οι πολίτες μπορούν να πληρώνουν με ψηφιακό ευρώ με τον ίδιο τρόπο σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ;
Οι εποπτευόμενοι ενδιάμεσοι φορείς θα ήταν υπεύθυνοι για τη διανομή ψηφιακού ευρώ στη ζώνη του ευρώ. Για να διασφαλιστεί η αρμονική εφαρμογή, το Ευρωσύστημα σχεδιάζει ένα σύστημα για το ψηφιακό ευρώ το οποίο αποτελείται από ενιαίο σύνολο κανόνων, προτύπων και διαδικασιών για την τυποποίηση των πληρωμών σε ψηφιακό ευρώ σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, εξασφαλίζοντας πανευρωπαϊκή εμβέλεια.
Αυτό το ενιαίο σύνολο κανόνων, προτύπων και διαδικασιών καταρτίζεται επί του παρόντος από την ομάδα κατάρτισης εγχειριδίου κανόνων (Rulebook Development Group) σε στενή συνεργασία με τους εκπροσώπους της αγοράς, όπως μεταξύ άλλων χρήστες, εμπόρους λιανικής και ενδιάμεσους φορείς.
Πώς καταρτίζεται το ενιαίο σύνολο κανόνων, προτύπων και διαδικασιών για το ψηφιακό ευρώ;
Για να στηρίξει την κατάρτιση του ενιαίου συνόλου κανόνων, προτύπων και διαδικασιών για το ψηφιακό ευρώ, το Ευρωσύστημα συγκρότησε την ομάδα κατάρτισης εγχειριδίου κανόνων (Rulebook Development Group) του συστήματος για το ψηφιακό ευρώ με σκοπό να συγκεντρώσει πληροφορίες από τον χρηματοπιστωτικό κλάδο, τους καταναλωτές και τους εμπόρους.
Η ομάδα, η οποία απαρτίζεται από εμπειρογνώμονες του Ευρωσυστήματος και εκπροσώπους της αγοράς με σχετική εμπειρία, εργάζεται με βάση τις επιλογές σχεδιασμού του ψηφιακού ευρώ που έχουν ήδη εγκριθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ.
Εκτός από την ομάδα, έχουν δημιουργηθεί και ορισμένοι ειδικοί άξονες εργασίας για την κατάρτιση του εγχειριδίου κανόνων, οι οποίοι ασχολούνται με συγκεκριμένες ενότητες του εν λόγω εγχειριδίου που απαιτούν ιδιαίτερη εμπειρογνωμοσύνη.
Ποιο θα είναι το πεδίο εφαρμογής του εγχειριδίου κανόνων για το ψηφιακό ευρώ;
Το εγχειρίδιο κανόνων για το ψηφιακό ευρώ θα καθορίσει το ενιαίο σύνολο κανόνων, προτύπων και διαδικασιών που θα έπρεπε να ακολουθούν οι εποπτευόμενοι ενδιάμεσοι φορείς κατά τη διανομή του ψηφιακού ευρώ. Οι εν λόγω κανόνες, πρότυπα και διαδικασίες θα καλύπτουν:
- το λειτουργικό και επιχειρησιακό μοντέλο του ψηφιακού ευρώ (π.χ. διατερματικές ροές, βασικές απαιτήσεις για τους εποπτευόμενους ενδιάμεσους φορείς, ελάχιστα πρότυπα εμπειρίας χρηστών, κ.λπ.)·
- το μοντέλο συμμόρφωσης του συστήματος για το ψηφιακό ευρώ (π.χ. κριτήρια επιλεξιμότητας του συστήματος, υποχρεώσεις των συμμετεχόντων, κ.λπ.)·
- τις τεχνικές απαιτήσεις του συστήματος (π.χ. υποδομή πληροφορικής, υλοποίηση διασύνδεσης προγραμματισμού εφαρμογών, τεχνικά πρότυπα κ.λπ.)·
- τις απαιτήσεις διαχείρισης κινδύνου·
- τους κανόνες διαχείρισης του συστήματος για το ψηφιακό ευρώ (π.χ. διακυβέρνηση συστήματος, διαδικασίες διαχείρισης αλλαγών κ.λπ.).
Ποια θα ήταν η σύνδεση μεταξύ των άμεσων πληρωμών και του ψηφιακού ευρώ;
Σήμερα, οι καταναλωτές σπάνια έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν άμεσες πληρωμές στα καταστήματα, γεγονός που σημαίνει επίσης ότι οι έμποροι δεν λαμβάνουν τα χρήματά τους αμέσως. Το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να το αλλάξει αυτό, καθώς όλες οι πληρωμές σε ψηφιακό ευρώ θα ήταν άμεσες.
Το ενιαίο σύνολο κανόνων, προτύπων και διαδικασιών που καταρτίστηκε και, εφόσον εγκριθεί, θα εφαρμοστεί για το ψηφιακό ευρώ θα σήμαινε ότι οι λύσεις άμεσων πληρωμών θα μπορούσαν να αναπτυχθούν περαιτέρω ώστε να είναι διαθέσιμες σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ. Αυτό θα μείωνε την εξάρτηση από ιδιωτικές μη ευρωπαϊκές εταιρείες που κυριαρχούν επί του παρόντος στον τομέα των πληρωμών.
Θα βασιζόταν το ψηφιακό ευρώ σε τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού (distributed ledger technology), όπως είναι η τεχνολογία blockchain;
Το Ευρωσύστημα δοκιμάζει διαφορετικές τεχνολογίες –τόσο σε κεντρική όσο και σε αποκεντρωμένη βάση– για την ανάπτυξη του ψηφιακού ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών κατανεμημένου καθολικού. Ωστόσο, δεν έχει ληφθεί ακόμη κάποια απόφαση.
Θα καθιστούσε η εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ τις πληρωμές στην Ευρώπη πιο ευάλωτες σε κυβερνοεπιθέσεις;
Όπως και με άλλες ψηφιακές υποδομές, το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να αποτελέσει στόχο κυβερνοεπιθέσεων. Για τον μετριασμό αυτού του κινδύνου, ο σχεδιασμός του ψηφιακού ευρώ θα βασιζόταν σε πρωτοποριακές τεχνολογίες οι οποίες θα δημιουργούσαν ένα περιβάλλον που θα ήταν ανθεκτικό σε κυβερνοεπιθέσεις και θα μπορούσε να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις του μέλλοντος.
Σε τι θα διέφερε το ψηφιακό ευρώ από τα σταθερά κρυπτονομίσματα (stablecoins) και τα κρυπτοστοιχεία ενεργητικού;
Το ψηφιακό ευρώ θα ήταν χρήμα κεντρικής τράπεζας. Αυτό σημαίνει ότι θα είχε κάλυψη από την κεντρική τράπεζα και θα ήταν σχεδιασμένο για να ικανοποιεί τις ανάγκες των χρηστών. Ως εκ τούτου, δεν θα παρουσίαζε κανέναν κίνδυνο και, επιπλέον, θα προστάτευε την ιδιωτική ζωή και τα προσωπικά δεδομένα. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν την εντολή να διατηρούν την αξία του χρήματος, ανεξάρτητα από το αν αυτό διατίθεται σε φυσική ή ψηφιακή μορφή.
Η σταθερότητα και η αξιοπιστία των σταθερών κρυπτονομισμάτων εξαρτώνται σε τελική ανάλυση από την οντότητα που τα εκδίδει και από την αξιοπιστία και την ικανότητα εκπλήρωσης της δέσμευσής της να διατηρεί την αξία του χρήματος διαχρονικά. Οι εκδότες από τον ιδιωτικό τομέα επίσης ενδέχεται να χρησιμοποιούν προσωπικά δεδομένα για εμπορικούς σκοπούς.
Δεν υπάρχει δυνατότητα προσδιορισμού της οντότητας που είναι υπεύθυνη για τα κρυπτοστοιχεία, πράγμα που σημαίνει ότι τυχόν απαιτήσεις δεν μπορούν να ικανοποιηθούν.
