Περνάει η βιώσιμη ανάπτυξη από το χρήμα; Είναι οι έχοντες και οι κατέχοντες τον πλούτο αυτοί που θα μας οδηγήσουν προς ένα πιο βιώσιμο και καλύτερο κόσμο;
Το 2021, 120 παγκόσμιοι ηγέτες και περισσότεροι από 40.000 εγγεγραμμένοι συμμετέχοντες παρακολούθησαν την εξαιρετικά κρίσιμη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα στη Γλασκώβη της Σκωτίας (COP26). Ειπώθηκε πως η διάσκεψη ήταν η τελευταία καλή ευκαιρία για να αποτρέψει η ανθρωπότητα την κλιματική καταστροφή. Απουσίαζαν οι μεγάλοι ρυπαντές (Βραζιλία, Κίνα, Ρωσία), αλλά δημοσιοποιήθηκαν συζητήσεις για την κλιματική κρίση, τάσεις και πιθανές λύσεις. ‘Αρα, υποτίθεται, πως όλο και συχνότερα θα βλέπουμε να υιοθετούνται «πράσινες» πολιτικές από τις κυβερνήσεις (γεωργία, αλιεία, βιομηχανία, μετακινήσεις, απόβλητα, ζωή στην πόλη).
“Βιώσιμη είναι η ανάπτυξη που υπηρετεί τις κοινές μας ανάγκες στο σήμερα,
χωρίς όμως να διακυβεύεται η ικανότητα των επόμενων γενιών, να
μπορέσουν να καλύψουν τις δικές τους”Gro Harlem Brundtland
Ποιoς όμως μπορεί να επισπεύσει τη θετική αλλαγή για τον άνθρωπο, το περιβάλλον, τα βιώσιμα και «καθαρά» προϊόντα; Οι επενδυτές, οι «έχοντες και κατέχοντες» τον πλούτο. Εκείνοι που ως ιδιώτες ή/και ως επιχειρήσεις επενδύουν, θα οδηγήσουν τις επιχειρήσεις στην αειφορία, όπως μας είχε πει και ο Αλβέρτος Ρεβάχ σε προηγούμενο άρθρο.
Σε πολλά κράτη οι πολιτικές που βρίσκονται σε εξέλιξη για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα και την προώθηση υγιών κοινοτήτων υλοποιούνται από επιχειρήσεις σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις. Πολλά παραδείγματα, από τα Αστυπάλαια (με τη συνεργασία αυτοκινητοβιομηχανιών και ενεργειακών παρόχων), έως το «Ξύλινο προάστιο» (πραγματικά μόνο από ξύλο για να μειώσουν τις περιβαλλοντικά επιβαρυντικές δράσεις) στο Ελσίνκι Φιλανδίας. Οι επενδυτές αναζητούν ήδη να ευθυγραμμίσουν τα χαρτοφυλάκια τους με τη δουλειά όσων προσπαθούν να κάνουν τον κόσμο καλύτερο και πιο υγιή τόπο για να ζουν οι άνθρωποι.
Επενδύστε στην αειφορία
Το 3ο Συνέδριο Θεσμικής Διαχείρισης (θεσμικό φόρουμ της αγοράς επαγγελματικής διαχείρισης συλλογικών επενδύσεων και επενδύσεων χαρτοφυλακίου) διοργανώθηκε στις 22 & 23 Ιουνίου 2022 από την Ένωση Θεσμικών Επενδυτών (Ε.Θ.Ε.). Παρακολουθώντας το τρίτο panel ΙΙΙ με τίτλο «Αμοιβαία Κεφάλαια και ESG» φαίνεται πως οι ομιλητές κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα: η αειφορία είναι εδώ για να μείνει και είναι το μέλλον, ενώ ο αγώνας των εταιριών να προσαρμοστούν σε αυτό δεν είναι αγώνας ταχύτητας, αλλά μαραθώνιος.
Ο αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ παρατήρησε ότι αυξάνονται οι εισροές στα Αμοιβαία Κεφάλαια που εστιάζουν στη βιώσιμη ανάπτυξη και δήλωσε πως οι κοινωνίες θα υποχρεώσουν τις εταιρείες να οδηγηθούν προς την κατεύθυνση αυτή. Ο Εκτελεστικός Διευθυντής της Allianz ΑΕΔΑΚ παρατήρησε πως εφέτος διπλάσιες εισηγμένες επιχειρήσεις έδωσαν βελτιωμένα στοιχεία για τις δράσεις βιώσιμης ανάπτυξης.
Κυκλική οικονομία: ήρθε η ώρα αλλαγής mindset και επενδύσεων
Η Adidas είναι ιδρυτικό μέλος της διεθνούς οργάνωσης Parley for the Oceans και αναζητώντας τρόπους για την καταπολέμηση της ρύπανσης από πλαστικό, η εταιρία παρουσίασε το πρώτο αθλητικό παπούτσι από πλαστικά απορρίματα θάλασσας το 2015 στα Ηνωμένα Έθνη. Το επάνω μέρος είχε κατασκευαστεί από νήματα παράνομων διχτυών αλιείας και το υπόλοιπο από πλαστικά μπουκάλια. Σήμερα η Adidas κατασκευάζει εκατομμύρια παπούτσια και μια ολόκληρη σειρά ρούχων υψηλών επιδόσεων από ανακυκλωμένα πλαστικά απορρίμματα.
H ελληνική Coffee Island, για να συνδράμει στον πόλεμο κατά του πλαστικού, παρουσίασε πρόσφατα την επαναχρησιμοποιούμενη κούπα Kaffeeform 12oz που είναι φτιαγμένη από υπολείμματα καφέ και ίνες οξιάς, ώστε το ίδιο το προϊόν της, ο καφές, να μας δώσει επαναχρησιμοποιούμενα είδη και σκεύη.
Το ίδιο κάνουν και εταιρίες ρούχων στην Ελλάδα: βιώσιμες πρώτες ύλες, τοπική παραγωγή, χωρίς χημικά, με εξαιρετική διαχείριση αποβλήτων και ανακύκλωση υλικών. Η λίστα είναι μεγάλη: Heel Athens Lab, Musa collection, Plexida, Shoko, Vathos apparel.
Οι επενδυτές ξέρουν, διαβάζουν καιρό τα στοιχεία
Από το 2018 η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA), επιμένει πως η πρόληψη κάθε είδους ρύπανσης πρέπει να γίνεται στην πηγή, εκεί που υπάρχει (βλαβερή) οικονομική δράση (πχ. το εκλυόμενο μεθάνιο των αγελάδων, οι καπνοί των εργοστασιακών φουγάρων, οι εκπομπές διοξειδίου στο δρόμο κ.λπ) και έχουν φωτογραφήσει τις αγορές που προκαλούν υπερθέρμανση από το 1950.
Από το 2019 η Morgan Stanley (Institute for Sustainable Investing) είχε κάνει έρευνα στους διαχειριστές 11.000 διεθνών αμοιβαίων κεφαλαίων και εκείνοι απαντούσαν πως το ρίσκο σε … «καλές» επενδύσεις μειώνεται γιατί «σε περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας οι επενδύσεις σε βιώσιμες επιχειρήσεις, προϊόντα και projects είναι πιο σταθερές και συμφέρουσες».
“Για πόσο καιρό θα προσπαθούν να πετύχουν οι άνθρωποι ανάμεσα από τοίχους τούβλων, θα περπατούν σε άσφαλτο, θα αναπνέουν τις αναθυμιάσεις του άνθρακα και του πετρελαίου, και θα μεγαλώνουν, θα εργάζονται και θα πεθαίνουν με μια ιδέα στο μυαλό από λίγο άνεμο, ουρανό και πράσινα χωράφια με σιτηρά;”
Charles A. Lindbergh
Τον Ιούνιο 2022 η σύνοδος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης ασχολήθηκε με το θέμα των «βιώσιμων επενδύσεων», δηλαδή επενδύσεων που όχι μόνο θα αποκαταστήσουν την ανισορροπία που μας αφήνει η πανδημία Covid-19 αλλά θα διορθώσουν τις κακές πρακτικές των αγορών και βιομηχανιών, ώστε να συνεχίσει η υψήλιος (με τα πισωγυρίσματά της) να πορεύεται προς του παγκόσμιους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης και της συμφωνίας των Παρισίων. Μάλιστα ο ΟΑΣΑ εξέδωσε για πρώτη φορά το «Foreign Direct Investment (FDI) Qualities Policy Toolkit» και κατέγραψε συστάσεις για τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις.
Γιατί χρειαζόμαστε «βιώσιμες επενδύσεις»;
Δεν μπορεί, για παράδειγμα, ένα ταμείο συνταξιούχων να επενδύει και να χρηματοδοτεί επιβλαβείς βιομηχανίες. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, μια κυβέρνηση να δίνει οικονομικό κίνητρο σε επιχειρήσεις που αγνοούν βασικούς κανόνες περιβαλλοντικής προστασίας ή σε εκείνες που δεν προμηθεύονται βιώσιμες πρώτες ύλες. Η έρευνα «Make My Money Matter» το 2021 απέδειξε πως (πάλι ένα απλό παράδειγμα) αν ένα άτομο αλλάξει τη διατροφή του σε πιο φυσικά πρότυπα, μειώνει 21 φορές το αποτύπωμα άνθρακα για το οποίο ήταν υπεύθυνος εξαιτίας της κατανάλωσης που έκανε.
Το θέμα για τις επιχειρήσεις, τους ιδιώτες κεφαλαιούχους και τις κυβερνήσεις είναι πώς οι δύο κλασσικά αντικρουόμενες έννοιες, η ανάπτυξη (ταχύτητα, με κάθε κόστος, κέρδος) και η βιωσιμότητα (μακρόπνοη, για το κοινό καλό, ο πλανήτης και η ποιότητα) μπορούν να ενωθούν και να φέρουν μια μεγάλη θετική αλλαγή.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΙΒ) το Φεβρουάριο 2022 υιοθέτησε το «New Green & Social Policy» ένα πλαίσιο-ρύθμιση, στοχεύοντας ώστε η πλειοψηφία των Ευρωπαϊκών πόρων να χρηματοδοτούν δράσεις, προγράμματα και υποδομές σχετικές ή συναφείς με το πράσινο ταμείο και τους παγκόσμιους στόχους. Η τράπεζα ήδη έχει δώσει το 43% των επενδύσεών της σε βιώσιμης ανάπτυξης έργα, ενώ €27,6 δισ. έχουν δοθεί σε όλες τις κυβερνήσεις για «πράσινα» έργα. Καταλαβαίνετε πως αυτός είναι ο δρόμος. Η Ευρωπαϊκή Ενωση είχε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της Agenda 2030 και της συμφωνίας των Παρισίων, υιοθετώντας ακόμη και σαφείς οδηγίες προς τα κράτη-μέλη για το εμπόριο και τις συμφωνίες γύρω από αυτό.
Κάνεις εμπόριο. Ωραία. Πώς διασφαλίζεται από το εμπόριο-προϊόν-υπηρεσίες-τιμές σου η κοινωνική δικαιοσύνη; Πώς ακριβώς βοηθά τοπικές κοινωνίες και οικονομίες η οικονομική σου δράση; Πως πρακτικά σέβεσαι τα ανθρώπινα και καταναλωτικά δικαιώματα; Πώς διασφαλίζεις ισότητα και καλές πρακτικές στα εργασιακά θέματα; Πως μέσα από το εμπόριο που κάνεις, βοηθάς το περιβάλλον (ενέργεια, μετακινήσεις, απόβλητα, μείωση αποτυπώματος);
Τι σημαίνει στην πράξη «κάνω βιώσιμες επενδύσεις»;
Η «βιώσιμη επένδυση» (Sustainable investing) είναι μια κοινωνικά υπεύθυνη επένδυση όπου ο επενδυτής λαμβάνει σοβαρά υπόψη τους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς, ανθρώπινους και ηθικούς παράγοντες πριν συνεισφέρει χρήματα και πόρους σε μια συγκεκριμένη εταιρεία ή επιχείρηση.
1. Ο επενδυτής σκέφτεται μακροπρόθεσμα ποιές αξίες δημιουργούν ευρύτερο όφελος (για τους πολλούς). Ο επενδυτής κρίνει για την επιχείρηση-επενδυτικό στόχος ποιες είναι οι αξίες που ταυτίζονται καλύτερα με τη ζωή, τα δικαιώματα, την κατάσταση των ανθρώπων, πολιτών, καταναλωτών. Ακούγεται θεωρητικό, αλλά δεν είναι. Τι δεν ευθυγραμμίζεται με αυτές τις αξίες; Πετρέλαιο και φυσικό αέριο έναντι ηλιακής ενέργειας για να το πούμε απλά. Αεροπορικές εταιρείες, ή δίκτυο τραίνων που για καύσιμα χρησιμοποιούν νέες μορφές ενέργειας; Διατροφικά προϊόντα που εισφέρουν στην παχυσαρκία ή vegan; Τι ενδιαφέρει τον επενδυτή, που βλέπει την ευκαιρία και τι θέλει να επηρεάσει η επιχείρηση στην οποία θα επενδύσει: κοινωνική ισότητα, καθαρό νερό, ανακύκλωση;
2. Ο επενδυτής αναζητά συνεργάτες-επενδυτές που μοιράζονται το ίδιο όραμα. Τα funds που επικεντρώνονται στη βιωσιμότητα είναι πλέον αρκετά σε ΗΠΑ, Ασία, Ευρώπη και οι διαχειριστές τους αναζητούν προτάσεις επένδυσης που περιλαμβάνουν τις λέξεις-κλειδιά «καθαρό», «πράσινο», «αειφόρο». Αν και αυτές οι λέξεις είναι απλώς ένα σημείο εκκίνησης, όλο και περισσότερο θα επηρεάζουν το business model των νεοφυών επιχειρήσεων σε όλους τους κλάδους. Μην ξεχνάμε, πως στη διεθνή οικονομική σκηνή (την ώρα που αναζητάς επενδυτή για το νέο «πράσινο» εργοστάσιο) υπάρχουν στατιστικά για τις επενδύσεις σε κάθε κατηγορία αγοράς.
3. Ο επενδυτής θέλει να ακούει πρακτικά πως θα μειώσει κάθε πρόταση, κάθε έργο, κάθε επιχείρηση το …«αρνητικό αποτύπωμα» προς τις τοπικές οικονομίες, το περιβάλλον, και τους καταναλωτές και την υγεία τους μέσω όλων των λειτουργιών της επιχειρηματικής πρότασης ή παραγωγής (και εισαγωγής ρυπογόνων προϊόντων). Ζητούν μετρήσεις και οικονομική αποτύπωση πως η επένδυσή τους θα φέρει περισσότερο καλό για πολλούς, ώστε είτε εξαιτίας προσωπικής ηθικής, είτε εξαιτίας της δημόσιας εικόνας τους να έχουν και αυτοί όφελος. Θέλουν να ξέρουν τι αντίκτυπο θα έχουν τα χρήματά τους.
“Οι πρόγονοί μας δημιούργησαν σπουδαία πράγματα για την ανθρωπότητα. Εμείς τι θα κάνουμε για τις επόμενες γενιές;”
Lailah Gifty Akita
Έχουμε μπροστά μια δεκαετία περίπου έως το 2030 και είναι η ευκαιρία κυβερνήσεων, επενδυτών, επιχειρήσεων και πολιτών να σώσουμε, ό,τι σώζεται από τον κόσμο που φτιάξαμε (μάλλον όχι τόσο καλά). Θα έχουμε ίσως πανδημίες, αναταραχές, δυσκολίες, αλλά δεν πρέπει να χαθεί η μεγάλη εικόνα και η πορεία μας προς ένα πιο βιώσιμο και καλύτερο κόσμο.