H παρακολούθηση της αθλητικής μας δραστηριότητας με τη χρήση wearables κερδίζει συνεχώς έδαφος και συνδέεται άμεσα με την αύξηση του αριθμού των ερασιτεχνών αθλητών και δρομέων. Μπορεί η τεχνολογία να βελτιώσει πραγματικά την καθημερινή μας προπόνηση; Υπάρχουν πιθανά ρίσκα;

Τρέξιμο. Για πολλούς ο πιο απλός τύπος άθλησης ή μια εύκολη μορφή εκτόνωσης από το καθημερινό άγχος. Άρρηκτα συνδεδεμένο με τη στροφή προς ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής, το τρέξιμο αποτελεί πλέον μια καθημερινή δραστηριότητα για πολλά εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Μόνο στις ΗΠΑ, ο αριθμός των ερασιτεχνών δρομέων το 2020 εκτιμήθηκε στα 50 εκατομμύρια.

Κάποιοι μάλιστα δεν διστάζουν να το πάνε ένα βήμα παραπάνω, όπως φανερώνουν οι αριθμοί συμμετοχής στους κατά τόπους μαραθωνίους σε όλο τον κόσμο. Για παράδειγμα στο μαραθώνιο της Νέας Υόρκης συμμετείχαν το 2019 (πριν τον κορονοϊό) πάνω από 53.000 άνθρωποι, ενώ κάτι αντίστοιχο παρατηρούμε και στον δικό μας, τον αυθεντικό μαραθώνιο της Αθήνας. Το 2011 οι συμμετοχές άγγιζαν τις 9.000 και το 2019 είχαν ξεπεράσει τις 20.000. Σε παγκόσμιο επίπεδο εκτιμάται ότι την τελευταία δεκαετία η συμμετοχή σε αγώνες 5 ή 10 χιλιομέτρων και μαραθωνίων ή ημιμαραθωνίων έχει αυξηθεί κατά 50% την τελευταία δεκαετία.

Η τεχνολογία στα πόδια και στα χέρια των δρομέων

Στη δημιουργία αυτού του κινήματος και η τεχνολογία έχει παίξει το ρόλο της. Η εξέλιξη των δικτύων, των smartphones και των εφαρμογών βοήθησαν πολύ κόσμο να σηκωθεί από τον καναπέ του, να βάλει αθλητικά και να ξεκινήσει -δειλά στην αρχή, πιο έντονα στη συνέχεια- το τρέξιμο. Με τα κάθε λογής wearables, κάθε ερασιτέχνης δρομέας είχε στη διάθεσή του πλήθος δεδομένων και χρήσιμων πληροφοριών για την προπόνησή του.

Ο εκδημοκρατισμός των δεδομένων, πληροφοριών δηλαδή που πριν από αρκετά χρόνια, μόνο επαγγελματίες αθλητές είχαν στη διάθεσή τους, συνετέλεσε στη γιγάντωση αυτού του κινήματος. Ταυτόχρονα, το gamifcation του jogging, με τις κοινότητες γύρω από κάθε εφαρμογή (ή εταιρεία) και τα challenges με τα leaderboards δημιούργησαν τα απαραίτητα κίνητρα για ένα νέο προσωπικό ρεκόρ, για ένα καλύτερο χρόνο από το φίλο του, καλλιεργώντας για τα καλά το “μικρόβιο” του δρομέα μέσα τους.

Πλήθος δεδομένων στον καρπό του χεριού

Μετά την κυκλοφορία των πρώτων smartphones είδαμε μία νέα fitness αγορά να δημιουργείται. Εταιρείες όπως η Jawbone, η Nike και η Fitbit παρουσίασαν τα πρώτα trackers, επιτρέποντας στον ερασιτέχνη δρομέα να μετρήσει τον χρόνο και την απόσταση που διένυσε. Οι συσκευές αυτές συγχρονίζονταν με τον υπολογιστή μέσω καλωδίου, δεν απαιτούσαν τη σύνδεση με κάποιο smartphone ή εφαρμογή.

Ωστόσο, η εξέλιξη στο σύνολο των wearables, η διαρκής διείσδυση των smart watches και κατ’ επέκταση των συνοδευτικών εφαρμογών, έφεραν στον καρπό του χεριού μας πολύ περισσότερες πληροφορίες και δεδομένα για όποιον θέλει να πάει το hobby του ένα βήμα παραπάνω.

“Έχουμε λοιπόν πέρα από την απόσταση και τον χρόνο, δεδομένα όπως είναι οι καρδιακοί παλμοί, τα  επίπεδα οξυγόνου στο αίμα, η κλίση εδάφους, χάρτες της διαδρομής, training peaks, θερμίδες, θερμοκρασία, υψόμετρο, υψομετρική διαφορά και φυσικά, πολλά στοιχεία που σχετίζονται με τον τρόπο που τρέχουμε όπως η συχνότητα διασκελισμού (cadence) και η κάθετη μετατόπισή. Όλα αυτά ήταν κάποτε δεδομένα διαθέσιμα μόνο στους επαγγελματίες αθλητές. Όμως, με την εξέλιξη της τεχνολογίας ακόμα και ο πιο αρχάριος δρομέας τα έχει στην κατοχή του” μας λέει ο Σταύρος Παναγόπουλος, Health, physical education & sports science. IRON MAN Certified Coach.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία δεν απαιτούν την απόκτηση μιας εξειδικευμένης συσκευής για να τα απολαύσει κάποιος. Πλέον, το πιο απλό smartwatch ή fitness tracker μπορεί και προσφέρει αυτά τα δεδομένα και πολύ περισσότερα. Τα δεδομένα αυτά σύμφωνα με τον κ. Παναγόπουλο, “έχουν πραγματικό νόημα. Ό,τι μπορεί να μετρηθεί, μπορεί να βελτιωθεί. Αν γνωρίζεις τα όριά σου είσαι υγιής και κατ’ επέκταση ικανοποιημένος με την προπόνηση και τις επιδόσεις σου.”

«Τρεξιματικές» κοινότητες

Ακόμα ένα σημαντικό ρόλο που έχει παίξει η τεχνολογία στο «τρεξιματικό κίνημα» είναι η δημιουργία των κοινοτήτων. To βλέπουμε από μεγάλα brands όπως η Nike και η Adidas, τα οποία μαζί με την εφαρμογή δημιουργούν και τη δική τους κοινότητα, προσφέροντας συμβουλές από γυμναστές και προπονητές online καθώς και προπονητικά προγράμματα, σχεδιασμένα για κάθε περίσταση και επίπεδο. Αντίστοιχη κατεύθυνση ακολουθούν και οι εταιρείες τεχνολογίας, όπως οι Apple, Samsung, Huawei, Honor, Garmin, Suunto, Fitbit, Polar και πολλές άλλες. Και βεβαίως, το ίδιο το τρεξιματικό κίνημα ανέδειξε ανεξάρτητες εφαρμογές, όπως το Strava και το Runkeeper, που έχουν ήδη το δικό τους community και κάθε αθλούμενος συγχρονίζει την συσκευή του ανάλογα με την εφαρμογή που χρησιμοποιεί περισσότερο.

Μπορεί όμως η τεχνολογία να αντικαταστήσει τον προπονητή; Η απάντηση του κ. Παναγόπουλου είναι ένα κατηγορηματικό «Όχι. Η τεχνολογία δεν εχει συναίσθημα, ακόμα. Ναι, η τεχνολογία είναι το μέλλον, όμως παρά την πολύτιμη βοήθειά της στην παρούσα φάση, έχει παράλληλα και μεγάλα περιθώρια βελτίωσης σ’ αυτό που προσφέρει». Ενδεικτικά, όπως προσθέτει ο κ. Παναγόπουλος, «το GPS δεν είναι πάντα ακριβές, χάνοντας κάποιες φορές το σήμα από το δορυφόρο, ειδικά στις διαδρομές βουνού. Επιπρόσθετα, ο χρονος αποκατάστασης (recovery time) είναι λάθος κάποιες φορές, αφού για παράδειγμα δεν λαμβάνει υπόψη πιθανά συμπληρώματα που μπορεί να λαμβάνει ο αθλούμενος. Αντίστοιχα, στοιχεία, όπως οι παλμοί BPM (beat per minute) δεν είναι πάντα ακριβή, ειδικά όταν προέρχονται από τον καρπό του χεριού και όχι από κάποια ζώνη που φοριέται στο στήθος.”

Σχετικές έρευνες που πραγματοποιούνται εδώ και αρκετά χρόνια επιβεβαιώνουν τις παρατηρήσεις του κ. Παναγόπουλου. Ενδεικτικά, βασικές πληροφορίες (βημάτων, απόστασης κλπ.) που προσφέρουν τα wearables εμφανίζονται να έχουν κατά μέσο όρο 20% διαφορά σε σύγκριση με τα πραγματικά στοιχεία.

Τεχνολογική εξάρτηση

Εκτός όμως από τις παραπάνω παρατηρήσεις ειδικοί προσθέτουν και άλλα σημεία που πρέπει να προσέξουν οι ερασιτέχνες δρομείς στη χρήση της τεχνολογίας, προβάλλοντας πάνω από όλα την τεχνολογική εξάρτηση. Όπως σημειώνουν, η έντονη εξάρτηση από την τεχνολογία και τις πληροφορίες που λαμβάνουν μπορεί να οδηγήσει σε μια συμπεριφορά που δε λαμβάνει υπόψη τις φυσικά προειδοποιητικά σημάδια για την καταπόνηση του σώματος, κάνοντας έτσι πιο πιθανό το ενδεχόμενο ενός τραυματισμού.

Ακόμα περισσότερο, αυτή η συμπεριφορά έρχεται σε κόντρα με τον βασικό πυρήνα της ερασιτεχνικής άθλησης, καθώς θυσιάζεται το αίσθημα της διασκέδασης και της ψυχολογικής εκτόνωσης. Αναιρείται δηλαδή το βασικό όφελος της άσκησης, που είναι η μείωση του άγχους.

Τι μας περιμένει στο μέλλον

Μπορεί η τεχνολογία να κάνει καλύτερη την προπόνηση στο μέλλον; Η συναισθηματική νοημοσύνη, που ανέφερε ο κ. Παναγόπουλος, θα μπορούσε ίσως σε κάποια χρόνια να είναι μια εξέλιξη σε μερικά χρόνια από σήμερα, με την τεχνολογία να λαμβάνει υπόψη και συγκεκριμένες προσωπικές παραμέτρους για κάθε χρήστη.

Από την άλλη πλευρά, άλλοι τοποθετούν τις ελπίδες τους σε τεχνολογίες, όπως το augmented reality (επαυξημένη πραγματικότητα), εκτιμώντας ότι τα AR γυαλιά μπορούν να προσφέρουν live ενημέρωση με βιομετρικά δεδομένα, επιδόσεις και συμβουλές για τη βελτίωση της προπόνησης και ταυτόχρονα δυνατότητα ακρόασης μουσικής, χωρίς την ανάγκη μιας επιπλέον συσκευής. Ίσως μάλιστα να μην είμαστε πολύ μακριά από ένα τέτοιο σενάριο.