Πώς οι δύο αντικρουόμενες έννοιες, η ανάπτυξη (ταχύτητα, με κάθε κόστος, κέρδος) και η βιωσιμότητα (μακρόπνοη, για το κοινό καλό, ο πλανήτης και η ποιότητα) ενώνονται και φέρνουν τη μεγάλη αλλαγή στις κοινωνίες και την επιχειρηματική λειτουργία;

Κάθε επιχείρηση που σκέφτεται πραγματικά και νοιάζεται για τον κόσμο γύρω της είναι ένας θετικός κοινωνικός εταίρος. Από ένα αγρότη έως τον CEO πολυεθνικής δεν χρειάζεται να λύνεις παγκόσμια προβλήματα, απλά να μη δημιουργείς περισσότερα από αυτά που βιώνει ο πλανήτης, οι κοινωνίες και οι οικονομίες μας… Πλέον, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις σιγοψιθυρίζουν …E-S-G (Environment, Social, Governance), όπως απορρέουν από τους Παγκόσμιους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης.

Είναι τόσο σοβαρό θέμα η Βιώσιμη Ανάπτυξη;

Ο ορισμός για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι, κάθε μορφή δράσης, κανονισμού, λειτουργίας, προϊόντος ή/και υπηρεσίας δημόσιου ή ιδιωτικού συμφέροντος που ενώ στοχεύει στην ανάπτυξη, θέσεις εργασίας, και την ευμάρεια οικονομικών ομάδων (όχι μόνο των μετόχων…!), παράλληλα επιδιώκει να ικανοποιήσει τις οικονομικές, κοινωνικές και τις περιβαλλοντικές ανάγκες της κοινωνίας εξασφαλίζοντας μακροπρόθεσμη ευημερία.

“Η έννοια ανάπτυξη υπήρξε τσιτάτο της Ελληνικής πολιτικής ζωής (για ψήφους), των συνδικαλιστών (για αυξήσεις μισθών), των επιχειρηματικών ενώσεων (για κλαδικά αιτήματα ή φοροελαφρύνσεις).”

Σήμερα διεθνώς αφενός η ανάπτυξη είναι μεγάλη ευχή (βλέπετε, ζούμε στην εποχή της αντιγραφής), και καθιερώνεται η συνείδηση πως αυτή δεν πρέπει να βάζει σε κίνδυνο την ευημερία των επόμενων γενεών. Λίγα πρακτικά παραδείγματα:

  • «Καίμε» ώρες στα social media. Πόσο αρνητικό αντίκτυπο όμως έχουν στο περιβάλλον τα server farms που μας εξυπηρετούν και αλλοιώνουν την κοινωνικότητα των ανθρώπων;
  • Οι εταιρείες καταναλωτικών προϊόντων με ό, τι πουλάνε, πως αυξάνουν την υγεία και ευημερία του πλανήτη και των ανθρώπων; Υπάρχουν μόνο για ένα excel καταγραφής κερδών;
  • Εξάγουμε ένα αγροτικό προϊόν! Και αν από την υπεράντληση υδάτων ή την ένταση παραγωγής μείνουν ολόκληρες περιοχές χωρίς νερό;
  • Πουλάμε όλο και περισσότερες high-tech συσκευές. Ποιός θα διορθώσει την εξάντληση φυσικών πόρων για να έχουμε τόσα τσιπάκια;
  • Δεν έχουν υποχρέωση οι επιχειρήσεις τροφίμων να βοηθήσουν με αναγεννητικές προσπάθειες στη γη, καθιστώντας το έδαφος εύφορο και προστατεύοντας τη βιοποικιλότητα;
  • Παραγγέλνουμε όλοι με ένα κλικ από food aggregators. Ποιός αναρωτιέται αν με κάθε κλικ αυξάνουμε τα μηχανάκια και τα καυσαέρια μέσα στις πόλεις μας;
  • Καταναλώνουμε γιαούρτια για φαγητό, μάσκες προσώπου και ευεξία. Ποιός μετρά το κόστος των αποβλήτων συσκευασίας και το κόστος χλωρίδας-πανίδας;
  • Δεν πηγαίνω στην τράπεζα και εξυπηρετούμαι ψηφιακά. Ποιός προβλέπει τον κοινωνικό αντίκτυπο και την ανεργία από την πλήρη ψηφιοποίηση; Ποιά είναι η σωστή απόφαση;
  • Πόσο βλαβερά είναι τα χημικά προϊόντα αγροτικών καλλιεργειών, ή όσα είναι προσθετικά στα καταναλωτικά; Πόσο μπορεί να κινδυνεύει το Περιβάλλον ή η Κοινωνία;
  • Οι βιομηχανίες αλουμινίου, τσιμέντου και χάλυβα δεν θα έπρεπε να αναπτύσσουν προϊόντα χωρίς άνθρακα, να αναδασώνουν και να στηρίζουν τις γειτνιάζουσες κοινωνίες;
  • Μια επιχείρηση αν δεν έχει πραγματικό γνώμονα τον άνθρωπο-εργαζόμενο, διασφαλίζοντας την αξιοπρέπεια εργασίας, την ισότητα στη διαχείριση και την αμοιβή δεν επηρεάζει άραγε την υπογεννητικότητα μιας χώρας;

Οι επιχειρήσεις τα ξέρουν όλα αυτά. Γνωρίζουν πως η λειτουργία και η παραγωγή τους επηρεάζει το Περιβάλλον, την Κοινωνία και τα θέματα Ηθικής, διαφάνειας, και εργασίας. Ξέρουν πως το προϊόν και η υπηρεσία τους έχουν πάντα: α) κόστος πωλήσεων (δικό τους λειτουργικό θέμα), β) την υπεραξία/κέρδος (από τις πωλήσεις) και ένα γ) μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό αποτύπωμα μετά την αγορά (ποιότητα, θέματα υγείας, ενέργεια, μόλυνση περιβάλλοντος, εργασιακές συνθήκες, κ.ά).

Μην τρομάξετε, ένα (μόνο) παράδειγμα ΒΛΑΒΕΡΗΣ ανάπτυξης είναι…

Θα περιμένατε να διαβάσετε για τη βιομηχανία πετρελαίων ή τη ναυτιλία και τους ωκεανούς; Υπάρχει ένα πιο πρακτικό που βρίσκεται σε κάθε σπίτι, ίσως και στο αίμα μας. Πρόκειται για τα PFAS (Perfluoroalkyl = υπερφθοροαλκυλιωμένες ενώσεις, Polyfluoroalkyl= πολυφθοροαλκυλιωμένες ενώσεις), γνωστά ως τα ‘forever chemicals’ που μέσα σε 4 λεπτά η Bloomberg Law τα αποκαλύπτει στο παρακάτω βίντεο. Τα forever chemicals έχουν χημική αδράνεια, δηλαδή δεν προσβάλλονται και δεν καταστρέφονται, είναι εσαεί σταθερά (μπορεί μία κανάτα να υπάρχει για εκατοντάδες χρόνια!) και όπως μου εξήγησε ο φίλος και contributor του 2045 Μιχάλης Βαφείας «…οι οργανικές ενώσεις του φθορίου είναι από τα πιο τοξικά χημικά που υπάρχουν».

Αν είναι τόσο βλαβερά, τι θα μας πει άραγε όλη η βιομηχανία των PFAS που μας προμηθεύει κατσαρολικά, αντικολλητικά τηγάνια, κινέζικα παιχνίδια, υλικά συσκευασίας, βαμμένες κουτάλες, αδιάβροχα είδη με Teflon, και μπουφάν Goretex; Πως θα δικαιολογήσουν οι επιχειρήσεις στην Κίνα (και εμείς συνεχίζουμε να αγοράζουμε και να εισάγουμε προϊόντα για το χαμηλό κόστος…) πως υπερ-παράγονται ποσότητες προϊόντων που δεν διαλύονται, δεν μπορούν να ανακυκλωθούν;

Στις ΗΠΑ ήδη υπάρχει ήδη δημόσιος διάλογος πως αυτά τα προϊόντα προκαλούν πιθανά προβλήματα χοληστερίνης, μολύνσεων, καρκίνου και μειωμένο ανοσοποιητικό στον ανθρώπινο οργανισμό και πως έχουν προσβάλει τους πολίτες. Ο FDA το παραδέχεται το θέμα, έστω με ‘politically-correct’ τρόπο, όμως ο John Oliver στο παρακάτω βίντεο δυναμιτίζει με αλήθειες.

E-S-G …Environment, Social, Governance. Σας φαίνεται βιώσιμη αυτή η ανάπτυξη; Τι θα πουν στα παιδιά τους, τους εργαζόμενους, την κοινωνία, άραγε, οι μεγάλες εταιρίες που τα παράγουν και όλοι οι χονδρέμποροι-διανομείς και οι τοπικοί εισαγωγείς; Πως λειτουργούν άραγε αυτά τα (πιστοποιημένα) εργοστάσια; Πως διαχειρίζονται τα απόβλητα;

Δεν κινούμαστε γρήγορα

Ας είμαστε ειλικρινείς, ακόμη είναι λίγο μόδα, αλλά εκατοντάδες Ευρωπαϊκές και Αμερικανικές εταιρίες αναλαμβάνουν δράση για το Περιβάλλον, τις Κοινωνίες και την Ηθική και Διαφάνεια με την οποία διοικούν και λειτουργούν. Αυτό συμβαίνει άλλοτε από ρυθμιστική πίεση των αρχών, άλλοτε από πίεση των πολιτών-καταναλωτών, και μπορεί να προκύπτει από την κουλτούρα και το DNA των ιδίων των επιχειρήσεων. Σε Νέα Υόρκη και Γλασκώβη (GOP26 Συνέδριο Κλιματικής Αλλαγής) όλο και περισσότερες επιχειρήσεις εμφανίζονται στο προσκήνιο και ανακοινώνουν μέτρα.

Ο,τι πρακτικά κάνουν -σε αυτή τη δεκαετία- οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και οι πολίτες για να συμβεί εμπράκτως και απόλυτα η Βιώσιμη ανάπτυξη, θα καθορίσει την εξέλιξη σοβαρών θεμάτων. Κλιματική κρίση, δημόσια υγεία, (αληθινή) ποιότητα προϊόντων, διαχείριση των αρνητικών μεγεθών της πλήρως ψηφιοποιημένης οικονομίας, μέλλον της εργασίας, ανθρώπινες πόλεις. Είναι μεγάλη πρόκληση, η ανθρωπότητα έχει δείξει πως είναι ευέλικτη και καινοτόμος (αλλά αντιστέκεται κιόλας), αλλά η κλεψύδρα τρέχει ήδη.

H βιώσιμη ανάπτυξη είναι επείγουσα ανάγκη

Ο τουρισμός, η εστίαση, οι κυβερνητικές υπηρεσίες, τα ψηφιακά δεδομένα που καταναλώνουμε, όλα παράγουν αρνητικό αντίκτυπο σήμερα.

“Η υφήλιος στα τελευταία 30 χρόνια -μόνο για τα θέματα κλίματος και μόλυνσης- εκλύει 2.4 τρισεκατομμύρια τόνους CO2 περισσότερους από την εποχή της Βιομηχανικής επανάστασης.”

Τα προϊόντα …αντιγραφής αυξάνονται κάθε μέρα με ταχύτητα φωτός χωρίς πάντα να πληρούν κανόνες ποιότητας, περιβαλλοντικών πολιτικών, και σαφήνειας στα ψιλά γράμματα, δηλαδή τις πληροφορίες για τον καταναλωτή. Μένεις άναυδος όταν η δημοσιογράφος Lisa Girion (του πρακτορείου Reuters) παρουσιάζει έρευνα για μια πολύ επώνυμη πούδρα-τάλκ που θεωρείται υπεύθυνη για καρκίνο ωοθηκών σε 22 γυναίκες. Πως αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη;

Οι επιχειρήσεις φτιάχνονται σε λίγες ώρες, αλλά πως είμαστε σίγουροι ότι θα τηρήσουν πολιτικές που εγγυώνται ισότητα, ηθική και πως θα συνεργαστούν με τους κοινωνικούς εταίρους ισότιμα και για το κοινό καλό; Πως ξέρουμε πραγματικά, ότι τα προϊόντα είναι καλά, οι πρακτικές είναι θετικές και πως οι άνθρωποι ωφελούνται από τη δράση της επιχείρησης χωρίς αυτόκλητη λογοδοσία;

Οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης (και στα Ελληνικά εδώ) είναι σαφείς και γνωστοί. Από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ (UN Week) το 2015 έως σήμερα, η αρχή παραμένει το πιο ωραίο motto που έχω διαβάσει ποτέ… «να μην μείνει κανείς πίσω». Έχουν δεσμευτεί 8.000 διεθνείς επιχειρήσεις, 4.000 ΜΚΟ, 193 Κυβερνήσεις και τα επίσημα στατιστικά δείχνουν πως το 82% των πολυεθνικών εκδίδουν απολογισμό.

Τώρα όμως είναι η ώρα καθενός από εμάς… Να ζητήσουμε τις καλές πρακτικές, να επιβραβεύσουμε τον παραγωγό και επιχειρηματία που τις αγκαλιάζει και να συμπεριφερθούμε και εμείς υπεύθυνα. Από το σπίτι και το αυτοκίνητό μας έως το πως συμπεριφερόμαστε στον αστικό και καταναλωτικό κόσμο της καθημερινότητάς μας.

Θέλουμε όλοι εξέλιξη και ανάπτυξη, αλλά πρέπει να της δώσουμε νόημα -εκτός από το κέρδος, εισόδημα- ως ανάπτυξη βιώσιμων, μακροχρόνιων, καλών προτύπων, που δεν θα μας κάνουν να ντρεπόμαστε απέναντι στις επόμενες γενιές για το τι ακριβώς αφήνουμε πίσω μας.